Architecten Chris Collaris en Donna van Milligen Bielke

‘De rots geeft contrast’

De bouw van Amsterdam VERTICAL is klaar. De openbare ruimte krijgt vorm en vrijwel alle bewoners zijn ingetrokken. Het ontwerp, een samenwerking met vijf verschillende Nederlandse architectenbureaus, maakt VERTICAL een uniek woongebouw in Amsterdam Sloterdijk. In een tweeluik  vertellen de architecten over de bijzonderheden van het ontwerp en hoe ze het eindresultaat ervaren

Biodiversiteit als architectonisch detail

Samen met architecten Chris Collaris en Donna van Milligen Bielke staan we voor – zoals ze dat zelf noemen – ‘De rots van Donna’. Een kleurrijke woongebouw waar biodiversiteit als architectonisch detail is toegepast. “Het is een horizontaal gelaagd gebouw geworden met een compacte stapeling van woningen”, legt Donna uit. “In de geest van het groene karakter van het totale plan heb ik me in het ontwerp gefocust op biodiversiteit. Het resultaat is dat het de uitstraling van een massieve rots heeft gekregen. De kleuren in de gevel zijn gebaseerd op aardlagen die je ook in rotspartijen tegenkomt. De gevelelementen zijn gemaakt van architectonisch beton met gestraalde en ongestraalde delen. In het ontwerp zijn verschillende soorten habitats bedacht voor dieren. Denk aan nestkasten voor gierzwaluwen, vleermuizen en andere kleine vogels. Door het ritme van de openingen van de dierenverblijven rondom in de gevel door te zetten heb ik biodiversiteit tot een architectonisch detail verheven.”

Zachte plint
“Een mooi contrast in het ontwerp is dat het robuuste gebouw op de zachte plint van Chris staat. “Ik heb in het ontwerp van de plint gekozen voor een raamwerk met natuurlijke, houten latten, ingevuld met grote glasopeningen. Het hout geeft de plint een eigen karakter, maar maakt het gebouwdeel tegelijk complementair aan de aardse kleuren en materialen van de toren van Donna. Dat daar dan zo’n massief betonnen gebouw bovenop staat, maakt het wel bijzonder. Het grappige is dat onze ontwerpen symmetrisch en asymmetrisch tegelijk zijn. Toch gaat het erg goed samen. De houten materialisering heb ik samen met Heijmans stevig geoptimaliseerd, vanwege technische eisen. Juist die doorontwikkeling heeft mij positief verrast. De latten in de gevel waren aanvankelijk vlak gedetailleerd, in één breedtemaat en met grote open naden tussen de latten. Toen de naad drastisch moest worden geminimaliseerd heb ik een patroon bedacht met dikke en dunne latten, dat over het gehele raamwerk doorloopt. Elke hoek van het gebouw is opnieuw bedacht. Het heeft nu een rijker aanzicht gekregen met veel textuur. Echt goed gelukt.”

Creatieve samenwerking

Verschillende architecten betekent diversiteit in stijlen en ontwerpprincipes. Het resultaat is dat er één complementair en uniek gebouw staat. Chris: “Aan het begin van de tender hebben we samen met Heijmans Vastgoed en Tenderboost het project opgedeeld in negen blokken. Dat maakte snel duidelijk waar iedereen aan ging ontwerpen. Daardoor verliep het creatieve proces bijzonder goed. In de architectuur gaat het vaak over subjectieve zaken, over schoonheid. Dan kunnen creatievelingen als wij heel eigenwijs zijn. Hier was het proces vanaf het begin juist heel relaxt. Dat komt mede door de supervisie van NL Architects. Zij bewaarden de rust en stonden open voor ieders talent. We hebben telkens gekeken hoe de brute stijl met verfijnde detaillering op elkaar reageerden. Dat heeft dit diverse beeld opgeleverd.”

Maakbaarheid

De architecten waren zich vanaf het begin af aan bewust dat ze een uniek gebouw hadden ontworpen. “Wat we hier hebben gedaan is verre van standaard”, geeft Chris aan. “Dat betekent ook iets voor de maakbaarheid. Je moet meer strijden voor je idealen. Heijmans zag het bijvoorbeeld technisch niet zitten om de gevel van mijn blokje onderin de hoge toren van leem te maken. We zijn samen naar de producent in Duitsland geweest, maar er bleven twijfels. Achteraf is het beter dat we de stap in de leembouw niet verder hebben gezet. Als je er langer over nadenkt, goed analyseert en alle voor- en nadelen tegen elkaar wegstreept, dan kun je beter inschatten wat het voor een effect heeft op het resultaat. Je kan blijven focussen op de mate van detaillering, maar het moet wel maakbaar zijn. Ik vind dat we in flexibiliteit tot goede oplossingen zijn gekomen.”

 

Strijden voor idealen

Donna zoekt in haar ontwerpen altijd naar heldere en eerlijke architectuur. “Mijn gebouwen moeten logisch en vanzelfsprekend zijn. Daardoor ben ik als architect best streng in de leer.  Door duidelijke uitgangspunten te hebben, ben je instaat je eigen ontwerp te toetsen. Dat betekent dat je er in het proces bovenop moet zitten. Daardoor heb ik leuke dingen voor elkaar gekregen die niet standaard zijn. Ik ben blijven hameren op diepte in de gevel, het moest echt een rots zijn.”

 

 

 

“Dat heeft veel van onze creativiteit gevraagd”, vult Chris aan. “Heijmans wilde ook iets moois maken, maar ik snap ook dat ze in het proces tegen beperkingen aan lopen. Er worden tijdens de uitvoering keuzes gemaakt die van invloed zijn op ons werk. Dat hoort bij een complex project. Het spel dat wij vasthielden aan de kwaliteit van ons ontwerp en dat Heijmans de maakbaarheidsbril op had, heb ik als heel boeiend ervaren. Er is bijvoorbeeld geen enkele daktrim in het zicht gelaten bij de houten gevel. Daar heb ik voor gestreden en dat is zo uitgevoerd, heel netjes en conform onze details.”

Beloftes waargemaakt

Terugkijkend op het jarenlange proces van tender tot nu concluderen Donna en Chris dat de beloftes uit de tender waargemaakt zijn. Donna: “Het idee dat ‘mijn’ nestelende vogels en vleermuizen, de insecten uit de groene toren van NL Architects  gaan opeten is werkelijkheid geworden. Het is echt een rots in het Brettenlandschap geworden. Een plek voor mens en dier dat het verhaal van de toren van NL Architects complementeert.”

“Het duurt nog een paar jaar voordat het sprankelt”, besluit Chris. “De voortekenen zijn goed. Er is volgehouden, we hebben hard gestreden voor de kwaliteit en we hopen dat anderen net als wij de kwaliteit van het ontwerp gaan waarderen.”