Architecten Walter van Dijk en Gijs Baks

'Slimme machine met sterk vormgevoel’

De bouw van Amsterdam VERTICAL is klaar. De openbare ruimte krijgt vorm en vrijwel alle bewoners zijn ingetrokken. Het ontwerp, een samenwerking met vijf verschillende Nederlandse architectenbureaus, maakt VERTICAL een uniek woongebouw in Amsterdam Sloterdijk. In een tweeluik vertellen de architecten over de bijzonderheden van het ontwerp en hoe ze het eindresultaat ervaren.

Samen met Walter van Dijk van NL Architects en Gijs Baks van Space Encounters lopen we langs de gevels van VERTICAL. De herfstzon geeft het gebouw een bijzonder aanzicht en de schaduwvorming is een lust voor het oog. “Je ziet het effect van de seizoenen op het gebouw. In de zomer, met de zon hoog en de tuinen op hoogte in volle bloei, heeft het gebouw een groener karakter. De aardse kleuren doen het daarentegen erg goed in de herfst en de winter.” Gijs kan zich de dag nog herinneren dat Walter belde met de vraag of hij mee wilde doen aan een bijzondere tender in Amsterdam-Sloterdijk. “Er waren vier architecten nodig en een landschapsarchitect. Zes jaar later zien we dat onze gezamenlijke visie werkelijkheid is geworden. Een bijzondere gewaarwording.”

 

Brettenkleed

Dat VERTICAL er nu bij staat zoals het ooit bedacht is, is volgens Walter te danken aan een ijzersterk verhaal. “Ons concept om in het ontwerp het Brettenlandschap en de groene zone in Amsterdam-West met elkaar te verbinden, was het winnende idee. De Bretten is een waardevolle en robuuste verbinding tussen landschap en stad. Door de tuinen op hoogte wordt de Brettenzone gecontinueerd. De diversiteit van de Bretten is gelaagd in het gebouw doorgetrokken. Zo vergroten we de diversiteit in nestelgelegenheid en voedselaanbod voor vogels en insecten. Het gebouw brengt de natuur naar de stad, met voor bewoners een tuin op hoogte.” Dat de visie overeind is gebleven is volgens Gijs het gevolg van tenderen. “Voor ons is dat een hele prettige manier van werken. Je wint met ambitie en de kwaliteit moet gewoonweg gewaarborgd worden.”

 

 

Van render naar reality

“Samen met Tenderboost zijn we in de tenderfase extreem wild gegaan. De ideeën vlogen over tafel. De ambities bij de architecten, maar ook bij Heijmans, waren ongelooflijk hoog. We wilden een gebouw maken voor de toekomst. Een voorbeeld voor de verdere ontwikkeling van Sloterdijk-Centrum. Alle relevante maatschappelijke vraagstukken zijn in het concept verwerkt: community building met een shared living, gym en hotelkamers, een natuurinclusief gebouw met tuinen op hoogte in combinatie met de nestgelegenheid voor vogels, klimaatbestendig, volledig zelfvoorzienend in energie; het is over de top uitgevoerd. We zijn van render naar reality gegaan. Het ontwerp is ondanks allerlei ingewikkelde keuzes uitgewerkt zoals bedacht en dat valt te prijzen.”

Slimme machine

VERTICAL is niet alleen een woontoren, het is volgens Walter ook een slimme machine. “De grootste uitdaging in de engineering van VERTICAL lag in de installatietechniek. Allereerst omdat het hoogbouw is, maar ook omdat het gebouw een eigen WKO heeft. Al het groen op de verdiepingen wordt zelfregulerend bewaterd en het gebouw heeft een eigen energiekroon op het dak. Deze installaties hebben op werkelijk alles invloed, van constructie tot gevel, van kelder tot dak en alles ertussenin.”

 

 

 

Eén gebouw, negen architectonische eenheden

De maakbaarheid van het gebouw werd daarmee volgens Gijs ingewikkelder. “Als ontwerpers zien we VERTICAL als negen losse bouwdelen die samen een integraal geheel vormen, met ieder een eigen logica. Dat was een eis vanuit de tender. Deze bouwdelen zijn op zich niet ingewikkeld om te ontwerpen. Het verschil voor ons in de hoge toren was bijvoorbeeld dat de constructie en de installaties een gegeven waren. Het ontwerp van NL Architects gold daarin als basis. Er staat dan op de eerste vijf bouwlagen al een bos aan constructieve kolommen en daar moet je dan nog woningen in ontwerpen. Dat lukt alleen als je heel goed met elkaar samenwerkt.”

Knap uitgevoerd

“Op papier was het ontwerp en de engineering best te overzien”, vervolgt Gijs. “Dat de bouw van VERTICAL best voor wat hoofdbrekens heeft gezorgd bij Heijmans, kan ik me goed voorstellen. Er kwam in het bouwproces ontzettend veel bij elkaar. Heijmans heeft het gefaseerd als projecten binnen een totaalproject aangepakt. Dat kon ook bijna niet anders. Tijdens de bouw werden er nog zaken uitgeëngineerd en aangepast. Ga er maar aan staan. Over de esthetiek hebben we altijd goed overleg gehad, maar er zijn uiteraard ook keuzes gemaakt die wij zelf niet zouden maken. Dat is inherent aan complexe projecten. Ook vanuit de uitvoering moet je creatief en realistisch zijn.”

‘Nog niet af’

Van een afstandje aanschouwen Walter en Gijs het project. “Je ziet de variëteit aan materialen en expressies in de verschillende gevels”, zegt Walter. “Dit is uitgesproken architectuur die je alleen in wereldsteden ziet. Het heeft een sterk vormgevoel. Daar zijn we zelf ook van onder de indruk.” Gijs kijkt ook naar de expressie van wat hij noemt ‘de aluminium blokjes’ in het middengebied. “Het zijn doosjes die over elkaar heen zijn geschoven als een ontspannen compositie. Het heeft een eigenwijze uitstraling. Als dit in het bouwproces was veranderd in een stenen gebouwtje, dan had niemand er ooit nog naar omgekeken. Ik ben trots dat het in deze materialisering is uitgevoerd. De combinatie met de aardse materialen van de Rots van Donna, dat zie je nergens. Het geheel straalt kwaliteit uit.”

 

 

Dat het overkoepelende verhaal, de stepping stone in de Brettenzone, overeind is gebleven, daar zijn Walter en Gijs het meest trots op. “De architectuur is daar slechts een onderdeel van. Het gebouw is nu bewoond, maar het is nog niet af. Pas over een jaar of drie, als al het groen in bloei staat en ook vogels hier hun plek hebben gevonden, dan is het pas klaar. Dan kan VERTICAL écht z’n belofte inlossen als verbinder tussen stad en natuur.”